A critical study of the views of Sunni commentators on the interpretation of verse 96 of Taha

Document Type : Original Article

Authors

1 Head of the Department of Quran and Ahlul Bayt Education at the Sisters Seminary

2 Associate Professor of Hawza and University Research Center

Abstract

Verse 96 of Sūrat Ṭāhā — “He said, ‘I perceived what they perceived not, so I took a handful from the trace of the Messenger and cast it away; thus did my soul entice me’” — recounts the episode of al-Samiri and his motive for introducing calf-worship among the Children of Israel. Muslim exegetes have presented divergent interpretations of this verse. This study explores the views of Sunni commentators and, employing a descriptive-analytical approach, seeks to address the question: How have Sunni exegetes interpreted this verse? Through a critical review and thematic analysis of their interpretations, the article demonstrates that the dominant exegetical position proves problematic in seven out of eight major interpretive dimensions. Despite certain ambiguities, the interpretation proposed by Abū Muslim al-Iṣfahānī (d. 322 AH) emerges as the more coherent and plausible reading, especially when refined and supplemented. According to Abū Muslim—whose rationalist approach has gained recognition among numerous modern exegetes—the term “al-rasūl” refers to Prophet Moses (peace be upon him), and “athar” denotes his religious teachings and tradition, rather than the dust beneath Gabriel’s horse. Hence, in response to Moses’ reproach, al-Samiri claims to have attained a form of insight inaccessible to the rest of the Israelites. He initially adopted certain of Moses’ teachings, but, finding them beyond the people’s comprehension, abandoned them and fashioned the golden calf to satisfy their demand for a visible deity (cf. al-Aʿrāf 7:138).
 
 

Keywords

References

  1. قرآن کریم
    1. ابن‌جزی، محمد بن احمد الکلبی(بی‌تا‏)‏، التسهیل لعلوم‌التنزیل، بیروت: دارالکتب العلمیه.
    2. ابن‌عاشور، محمد بن طاهر(بی‌تا‏)‏، التحریر و التنویر، چاپ اول‏، بیروت: مؤسسه التاریخ.
    3. ابن‌کثیر، اسماعیل بن عمر(1419ق‏)، التفسیر القرآن‌العظیم‏، چاپ اول‏، بیروت: دارالکتب العلمیة.
    4. ابن‌منظور، محمد بن مکرم(1414ق)، لسان‌العرب، بیروت: دار صادر.
    5. ابوالفتوح رازی، حسین بن علی(1408ق‏‏)،‏ روض‌الجنان و روح‌الجنان فی تفسیرالقرآن‏، تحقیق محمدجعفر یاحقی و محمدمهدی ناصح‏، چاپ اول‏، مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی.
    6. ابوحیان، محمد بن یوسف، (1420ق‏)‏ البحرالمحیط فی‌التفسیر، تحقیق محمدجمیل صدقی‏، چاپ اول‏، بیروت: دارالفکر.
    7. ابوعبیده، معمر بن مثنی(1381)، مجازالقرآن، قاهره: مکتبه الخانجی.
    8. بلاغی، سیدعبدالحجت(1386ق‏)،‏ الحجة‌التفاسیر و بلاغ‌الإکسیر، چاپ اول‏، قم: انتشارات حکمت.
    9. التیمی، یحیی بن سلام(1425ق)، تفسیر یحیی بن سلام، بیروت: دارالکتب العلمیه.
    10. جوهری، اسماعیل بن حماد(1376ق‏‏)، الصحاح‏، تحقیق و تصحیح احمد عبدالغفور عطار، چاپ اول‏، بیروت: دارالعلم للملایین.
    11. حجازی، محمدمحمود(1413ق)، تفسیر الواضح، بیروت: دارالجیل.
    12. حقی بروسوی، اسماعیل(1405ق)، تفسیر روح‌البیان، بیروت: دارالفکر.
    13. خزائلی، محمد(1371)، اعلام قرآن، تهران: امیرکبیر.
    14. راغب اصفهانی، حسین بن محمد(1412ق‏‏)، مفردات ألفاظ‌القرآن‏، چاپ اول‏، بیروت: دارالقلم.
    15. رسعنی، عبدالرزاق بن رزق‌الله(1429ق)، رموزالکنوز فی تفسیر الکتاب‌العزیز، مکه: مکتبه الاسدی.
    16. زمخشری، محمود بن عمر(1386‏‏)، مقدمةالأدب‏، چاپ اول‏، تهران: مؤسسه مطالعات اسلامی دانشگاه تهران.
    17. زمخشری، محمود(1407ق‏‏)، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل‏، چاپ سوم‏، بیروت: دارالکتاب العربی.
    18. سمرقندی، نصر بن محمد(1416ق)، تفسیر السمرقندی المسمی بحرالعلوم، چاپ اول، بیروت: دارالفکر.
    19. سید قطب، ابراهیم حسین(1412ق)، فی ظلال‌القرآن، بیروت: دارالشروق.
    20. سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‏بکر(1404ق‏)، الدرالمنثور فی تفسیرالمأثور، چاپ اول‏، قم: کتابخانه آیت‌الله مرعشی نجفی.
    21. شبستری، عبدالحسین(1379)، اعلام‌القرآن، قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
    22. شیخ‌زاده، محمدبن مصطفی(1419ق)، حاشیه محیی‌الدین شیخ‌زاده علی تفسیر القاضی البیضاوی، بیروت: دارالکتب العلمیه.
    23. طباطبائی، سید محمدحسین(1402ق‏)، المیزان، قم: دفتر انتشارات اسلامی جامعۀ مدرسین حوزه علمیه قم.
    24. طبرانی، ابوالقاسم سلیمان بن احمد(2008)، التفسیر الکبیر، اردن: داراکتاب الثقافی.
    25. طبری، ابوجعفر محمد بن جریر(1412ق‏)، جامع‌البیان فی تفسیرالقرآن‏، چاپ اول‏، بیروت: دارالمعرفه.
    26. طنطاوی، سید محمد(بی‌تا‏)‏، التفسیرالوسیط للقرآن‌الکریم‏، قاهره: دار نهضة مصر للطباعه و النشر.
    27. طوسی، محمد بن حسن(بی‌تا‏)‏، التبیان فی تفسیرالقرآن‏، تحقیق احمد قصیر عاملی‏، چاپ اول‏، بیروت: دار احیاء التراث‌العربی.
    28. فخررازی، محمد بن عمر(1420ق‏‏)، التفسیر الکبیر(مفاتیح‌الغیب)، چاپ سوم‏، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
    29. فراء، ابوزکریا یحیی بن زیاد(1980)، معانی‌القرآن‏، تحقیق: احمدیوسف نجاتی، محمدعلی نجار و عبدالفتاح اسماعیل شلب، مصر: دارالمصریه للتألیف و الترجمه.
    30. قاسمی، جمال‏الدین(1418ق)، تفسیرالقاسمی المسمی محاسن‌التأویل، چاپ اول، بیروت: دارالکتب العلمیة.
    31. قرشی، علی‌اکبر(1371‏)، قاموس قرآن‏، چاپ ششم‏، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
    32. قرطبی، محمد بن احمد(1364‏)، الجامع لأحکام‌القرآن‏، چاپ اول‏، تهران: انتشارات ناصرخسرو.
    33. قشیری، عبدالکریم بن هوازن(1428ق)، لطائف‌الاشارات، بیروت: دارالکتب العلمیه.
    34. ماتریدی، محمد بن محمد(1426ق)، تأویلات اهل‌السنة، بیروت: دارالکتب العلمیه.
    35. ماوردی، علی بن محمد(بی‌تا)، النکت و العیون‏، چاپ اول‏، بیروت: دارالکتب العلمیة.
    36. مراغی، احمد بن مصطفی(بی‌تا)،‏ تفسیر المراغی‏، چاپ اول‏، بیروت: داراحیاء التراث‌العربی.
    37. مصطفوی، حسن(1430ق‏)،‏ التحقیق فی کلمات القرآن‌الکریم‏، چاپ سوم‏، بیروت- قاهره- لندن‏: دارالکتب العلمیة-مرکز نشر آثار علامه مصطفوی.
    38. مکارم شیرازی، ناصر(1371‏)، تفسیر نمونه‏، چاپ اول‏، تهران: دارالکتب الإسلامیة.
    39. میبدی، احمد ابن احمد(1371ش)، کشف‌الاسرار و عدة‌الابرار، تهران: امیرکبیر.
    40. نخجوانی (شیخ علوان)، نعمةالله بن محمود(1419ق)، الفواتح‌الإلهیة و المفاتح‌الغیبیة، الغوریه مصر: دار رکابی النشر.
    41. نسفی، عبدالله بن احمد(1419ق)، مدارک‌التنزیل و حقایق‌التأویل، بیروت: دارالکلم الطیب.
    42. نفتی، زهرا و محمدجواد توکلی(1402)، «أَثَرِ الرَّسُولِ در آیۀ 96 سوره طه: تحلیل و نقد دیدگاه مفسران فریقین»، پژوهش‌نامه نقد آرای تفسیری، دوره 4، شماره 1، صص135-158.
    43. نووی، محمد بن عمر(1417ق)، مراح لبید لکشف معنی‌القرآن‌المجید، بیروت: دارالکتب العلمیه.
    44. نیشابوری، نظام‌الدین حسن بن محمد(1416ق‏‏)، تفسیر غرائب‌القرآن و رغائب‌الفرقان، تحقیق زکریا عمیرات‏، چاپ اول‏، بیروت: دارالکتب العلمیه.
Hekmat-e-Balegheh
Volume 4, Issue 8 - Serial Number 8
September 2025
Pages 113-87

Files

History

  • Receive Date: 03 June 2025
  • Revise Date: 27 July 2025
  • Accept Date: 08 September 2025
  • First Publish Date: 08 September 2025

Share

How to cite

Statistics