بررسی و نقد آرای سیوطی در آیات مجمل و مبیّن قرآن کریم

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشیار پژوهشگاه حوزه و دانشگاه

چکیده

چکیده
یکی از دانش های پیش نیاز تفسیر قرآن و یکی از مباحث علوم قرآنی شناخت آیات مجمل
و مبیَّن و مسائل مربوط به آن است. سیوطی عالم معروف علوم قرآنی، فصلی را در معرفی
آیات مجمل و تبیین آن قرار داده و تبیین آن آیات را در قالب دو قسم متصل و منفصل
دانسته است. او همچنین آیاتی را برای مجمل قرآن و تبیین متصل و منفصل آن مثال آورده
است. مقالۀ حاضر با روش تحلیلی انتقادی در نقد دیدگاه سیوطی نوشته شده است. پژوهش
پیش رو، هم در مجمل بودن شماری از آیاتی که سیوطی مجمل پنداشته، مناقشه کرده و مبیَّن
بودن آنها را توضیح داده است و افزون بر آن، هم وجود تبیین متصل برای آیات مجمل را
نفی کرده و هم مبیِّن نبودن آیه ای را که سیوطی مبیِّن آیه ای مجمل دانسته، تبیین کرده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Reviewing Suyuti’s Ideas in the Ambiguous and Unambiguous Verses of the Holy Qur’an

نویسنده [English]

  • Ali Akbar Babaei
Associate Professor of Hawza and University Research Center
چکیده [English]

One of the prerequisites for interpreting the Qur’an and one of the issues of the Qur’anic sciences
is knowing ambiguous and unambiguous verses and their related issues. Suyuti, the famous
scholar of the Qur’anic sciences, has included a chapter in introducing the ambiguous
verses and explaining them, and has considered the explanation of those verses in the form of
two types: connected and separate. He has also given examples of some connected and separate
ambiguous verses. Using a critical-analytical method, the present paper criticizes Suyuti’s
point of view. It argues that some verses that Suyuti considers ambiguous are in fact unambiguous.
Moreover, it rejects the existence of connected unambiguity for ambiguous verses and
states that some verses Suyuti has offered as removing the ambiguity of an ambiguous verse do
not accomplish this goal.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Suyuti
  • ambiguous verses
  • unambiguous verses
  • connected explanation
  • separate explanation
  1. * قرآن کریم

    1. آخوند خراسانی، محمدکاظم (1426ق)، کفایة الاصول، قم، مؤسسة آل البیتb.
    2. آلوسی، سیّدمحمود (بی‎تا)، ‎روح المعانی، جلدهای ۴-١٠، [بی‎جا]: [بی‎نا].
    3. ابن‎ابی‎حاتم، عبد الرحمن بن محمد (1424ق)، تفسیر القرآن العظیم، بیروت: دار الفکر.
    4. ابن‎فارس، احمد (1387ش)، ترتیب مقاییس اللغة، ترتیب و تنقیح سعید رضا علی‎عسکری و حیدر مسجدی، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
    5. ابوالفتوح رازی، حسین بن علی (1375ش)، روض الجنان و روح الجنان، ج7، مشهد: بنیاد پژوهش‎های اسلامی آستان قدس رضوی.
    6. ابوریّه، محمود (بی‎تا)، اضواء علی السنة المحمدیّة، [بی‎جا]: نشر البطحاء.
    7. انیس، ابراهیم و دیگران (1408ق)، المعجم الوسیط، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
    8. بابایی، علی‎اکبر (1387ش)، تاریخ تفسیر قرآن، ج1، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه و مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
    9. بابایی، علی‎اکبر (1398ش)، علوم قرآنی 4، دلالتهای قرآن کریم، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه .
    10. بابایی، علی‎اکبر (1394ش)، قواعد تفسیر قرآن، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه؛ تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی.
    11. بابایی، علی‎اکبر (1381ش)، مکاتب تفسیری، ج1، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه؛ تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی.
    12. بابایی، علی‎اکبر (1391ش)، مکاتب تفسیری، ج3، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه؛ تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی.
    13. بلخی، مقاتل بن سلیمان (1424ق /2003م)، تفسیر مقاتل بن سلیمان، بیروت: دار الکتب العلمیة.
    14. جصّاص، احمد بن علی رازی (1415ق)، احکام القرآن، بیروت: دار الکتب العلمیة.
    15. دشتی (طیّب حسینی)، سیّدمحمود (1384ش)، ترجمۀ الاتقان فی علوم القرآن (1)، تألیف عبدالرحمن سیوطی، قم: انتشارات دانشکدۀ اصول دین.
    16. راغب اصفهانی، حسین بن محمد (بی‎تا)، مفردات الراغب مع ملاحظات العاملی، [بی‎جا]: دارالمعروف.
    17. زمخشری، محمود بن عمر (1406ق)، الکشّاف، بیروت: دارالکتاب العربی.
    18. سمرقندی، نصر بن محمد (بی‎تا)، تفسیر السمرقندی المسمّی بحر العلوم، بیروت: دارالفکر.
    19. سیوطی عبدالرحمن (1416ق/ 1996م)، الاتقان فی علوم القرآن، ج2، بیروت: دار ابن‎کثیر.
    20. سیوطی عبدالرحمن (1408ق)، التحبیر فی علوم التفسیر، بیروت: دار الکتب العلمیة.
    21. سیوطی، عبدالرحمن (1404ق)، الدرّ المنثور فی تفسیر بالمأثور، بیروت: دار المعرفة.
    22. صدوق، محمد بن علی (1403ق / 1362ش)، الخصال، قم: مؤسسة النشر الاسلامی.
    23. طباطبایی، سیدمحمدحسین (1417ق)، المیزان فی تفسیر القرآن، ج1، 3، 7، قم: دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
    24. طبرسی، فضل بن حسن (1377ش)، جوامع الجامع، تهران: انتشارات دانشگاه تهران؛ قم: مدیریت حوزه علمیه.
    25. طبرسی، فضل بن حسن (1414ق)، مجمع البیان، بیروت: مؤسسة الاعلمی.
    26. طبری، محمد بن جریر (1415ق/ 1995م)، جامع البیان عن تأویل آی القرآن، بیروت: دارالفکر.
    27. طوسی، محمد بن حسن (بی‎تا)، التبیان فی تفسیر القرآن، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
    28. غزّالی، محمد بن محمد (1417ق)، المستصفی فی علم الاصول، بیروت: دارالکتب العلمیة.
    29. فتاحی‎زاده، فتحیه و دیگران (1394ش)، «تحلیل دیدگاه سیوطی درباره آیات مبین با تأکید بر اندیشه‎های علامه طباطبایی»، فصلنامه مطالعات قرآنی، ش پیاپی24، جیرفت: دانشگاه آزاد اسلامی.
    30. فیّومی، احمد بن محمد (بی‎تا)، المصباح المنیر، ج1-2، بیروت: دارالفکر.
    31. فخر الدین رازی، محمد بن عمر (1412ق)، المحصول فی علم الاصول، بیروت: مؤسسة الرسالة.
    32. قمی، عباس (بی‎تا)، الکنی و الالقاب، تهران: مکتبة الصدر.
    33. محقق اردبیلی، احمد (بی‎تا)، زبدة البیان فی أحکام القرآن، تهران: المکتبة المرتضویة لإحیاء الآثار الجعفریة.
    34. محقق حلّی، جعفر بن حسن (1403ق)، معارج الاُصول، قم: مؤسسة آل البیتb.
    35. مظفر، محمدرضا (1386ق/ 1966م)، اصول الفقه، نجف: دارالنعمان.
    36. معین، محمد (1371ش)، فرهنگ فارسی، تهران: انتشارات امیرکبیر.
    37. میرزای قمی، ابوالقاسم (1430ق)، القوانین المحکمة فی الاصول، قم: احیاء الکتب الاسلامیة.
    38. میلانی، سیدعلی حسینی (1423ق/ 1381ش)، تحقیق الاصول، قم: مرکز تحقیق، ترجمه و نشر آلاء.