Comparative Study of Divine Lordship in the Exegesis of Al-Mizan and Al-Manar

Document Type : Original Article

Authors

1 Al-Mustafa International University

2 Associate Professor of Culture and Thought Research Institute

3 Mustafa International University

Abstract

 The discussion and investigation surrounding the concept of monotheism in interpretation have led to differences of opinion among exegetes, resulting in divergent views on its branches and specific issues. According to the perspective of the exegete of Al-Mizan, the Quranic revelations emphasize monotheism, while the exegete of Al-Manar has focused on theological discussions as needed. Therefore, the present research aims to identify and analyze the points of convergence and divergence between the two mentioned exegetical works regarding monotheism through a descriptive-analytical and comparative method. The research findings indicate that Al-Mizan and Al-Manar in the central discussion of monotheism, its innate nature, and provability through rational arguments, have also elucidated the relationship between monotheism and the foundational beliefs of justice, resurrection, and their connection to ethical teachings, ultimately traversing a common path. However, these two interpretations have presented different views on the conceptualization of the term "Lord" and its derivatives, articulating the conceptual coherence of divine lordship with other attributes and explaining the doctrinal origin of prophethood and related topics such as the limitation of the messengers' missions and the power of prophets in managing affairs and performing miracles.

Keywords

References

  • قرآن کریم
  • آبیاری، ابراهیم (1411ق)، تاریخ القرآن، چ3، قاهره ـ بیروت: دار الکتاب المصرى / اللبنانى.
  • آلوسی، محمود ( 1415ق)، روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم، بیروت: دارالکتب العلمیه.
  • ابن أبی الحدید، عبدالحمید (1378ق)، شرح نهج البلاغة، محمد أبو الفضل إبراهیم، چ1، مصرـ ایران: دار إحیاء الکتب العربیة – إسماعیلیان.
  • ابن أبی داود، عبد الله (1423ق)، المصاحف، محمد بن عبده، مصر: الفاروق الحدیثة.
  • ابن أثیر(بی تا)، أسد الغابة، بیروت: دار الکتاب العربی و طهران: إسماعیلیان.
  • ابن بابویه قمی، علی (1404ق)، الإمامة والتبصرة، چ1، قم: مدرسة إمام مهدی.
  • ابن جزی غرناطی، محمد (1416ق)، التسهیل لعلوم التنزیل، عبد الله خالدی، بیروت: دار أرقم.
  • ابن حجر عسقلانی، احمد (1379ق)، فتح الباری، فواد عبدل الباقی چ2، بیروت: دار المعرفة.
  • ابن حجر عسقلانی، احمد (1389ق)، انباء الغمر، حسن حبشی، مصر: المجلس الاعلی للشون النشر.
  • ابن حجر هیتمی، أحمد (1385ق)، الصواعق المحرقة، عبد الوهاب عبد اللطیف، چ2، مصر: طباعة الفنیة المتحدة.
  • ابن حجر هیتمی، أحمد (بی تا)، الفتاوى الحدیثیة، بیروت: دار الفکر.
  • ابن خزیمه، محمد (1412ق)، صحیح ابن خزیمة، محمد مصطفى أعظمی، چ2، بی جا: المکتب الإسلامی.
  • ابن سعد، محمد (1968م)، الطبقات الکبرى، إحسان عباس، چ1، بیروت: دار صادر.
  • ابن‌شهرآشوب، محمد (۱۳۷۶ق)، مناقب آل أبی طالب، نجف: المکتبة الحیدریة.
  • ابن عبد البر، یوسف (1398ق)، جامع بیان العلم وفضله، بیروت: دار الکتب العلمیة.
  • ابن عبد البر، یوسف (1412ق)، الاستیعاب، علی محمد البجاوی، چ1، بیروت: دار الجیل.
  • ابن عدی، عبد الله (1409ق)، الکامل، یحیى مختار غزاوی، چ3، بیروت: دار الفکر.
  • ابن عساکر، علی (1415ق)، تاریخ مدینة دمشق، علی شیری، بیروت: دار الفکر.
  • ابن فارس، احمد (1387)، ترتیب مصائیس اللغه، علی عسگری ـ حیدر مسجدی، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
  • ابن کثیر، إسماعیل (1408ق)، البدایة والنهایة، علی شیری، چ1، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
  • ابن مغازلی، علی (1426ق)، مناقب علی بن أبی طالب، چ1، قم: انتشارات سبط النبی.
  • ابن ماجه، محمد (بی تا)، سنن ابن ماجة، محمد فؤاد عبد الباقی، بیروت: دار الفکر.
  • ابن ندیم، محمد (1398ق)، الفهرست، بیروت: دار المعرفة.
  • ابوحیان اندلسی، محمد(1420)، البحر المحیط، بیروت: دارالفکر
  • إحسان إلهی ظهیر باکستانی (1398ق)، الشیعة والسنة، چ3، لاهور: ترجمان السنة.
  • أحمد بن حنبل (1420ق)، مسند إمام أحمد بن حنبل، شعیب الأرنؤوط وآخرون، بیروت: مؤسسة الرسالة.
  • احمدی میانجی، علی (۱۴۱۹ق)، مکاتیب الرسول، چ۱، قم: دار الحدیث.
  • اسکافی، محمد (1402ق)، المعیار والموازنة، محمد باقر محمودی، چ1، بی جا.
  • اشیب، حسن ‌(1410ق)، جزء أشیب، خالد بن قاسم ردادی، چ1، دبی: دار علوم الحدیث.
  • إربلی، علی (1405ق)، کشف الغمة فی معرفة الأئمة، چ2، بیروت: دار الأضواء.
  • أمین، محسن (1403ق)، أعیان الشیعة، حسن أمین، بیروت: دار التعارف.
  • امینی، عبدالحسین (1397ق)، الغدیر، بیروت: دار الکتاب العربی.
  • بحرانی، هاشم (1416ق)، البرهان فی تفسیر القرآن، تهران: بنیاد بعثت.
  • بحرانی، یوسف (1423ق)، الدرر النجفیة، چ1، بیروت: دار المصطفى.
  • بخاری، محمد (1401ق)، صحیح البخاری، بیروت: دار الفکر.
  • بلاذری، أحمد (1959م)، أنساب الأشراف، محمد حمید الله، مصر: دار المعارف.
  • بکری، عبد الرحمن أحمد(2002م)، من حیاة الخلیفة عمر بن الخطاب، چ7، بیروت: الإرش.
  • بیهقی، احمد (1324ق)، السنن الکبرى، محمد عبد القادر عطا، چ3، بیروت: دار الکتب العلمیة.
  • عاملی، جعفرمرتضى (1410ق)، حقائق هامة حول القرآن الکریم، چ1، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
  • عاملی، جعفرمرتضى (1430ق)، الصحیح من سیرة الإمام علی، چ1، ایران: دفتر تبلیغات اسلامی.
  • حاکم حسکانی، عبید الله (1411ق)، شواهد التنزیل، محمد باقر محمودی، چ1، ایران: وزارت ارشاد ـ مجمع احیا ثقافت اسلامی.
  • حاکم نیشابوری، محمد(بی تا)، المستدرک علی الصحیحین، مصطفى عبد القادر عطا، چ1، بیروت: دار الکتب العلمیه.
  • حویش آل غازی، عبدالقادر (1382ق)، بیان المعانی، چ1، دمشق: مطبعة الترقى.
  • حویزی، عبدعلی (1412ق)، تفسیر نور الثقلین، رسولی محلاتی، چ4، قم: اسماعیلیان.
  • خطیب بغدادی، احمد (1405ق)، الکفایه فی علم الدرایه، احمد عمر هاشم، چ1، بیروت: دار الکتاب العربی.
  • خوارزمی،موفق (1414ق)، المناقب، مالک محمودی، چ2، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
  • خویی، ابوالقاسم (1395ق)، البیان، چ4، بیروت: دار الزهراء.
  • زرقانى، محمد (1948م)، مناهل العرفان‏، بیروت: دار احیاء التراث العربى.
  • زرکشی، محمد (1376ق)، البرهان، محمد أبو الفضل إبراهیم، چ1، بیروت: دار إحیاء الکتب العربیه.
  • رامیار، محمود (1369)، تاریخ قرآن‏، چ3، تهران: امیرکبیر.
  • رومی، فهد (1424)، جمع القرآن الکریم فی عهد الخلفاء الراشدین، ریاض: مرکز تفسیر للدراسات القرانیه .
  • سلیم بن قیس هلالی (1422-1380ش)، کتاب سلیم بن قیس الهلالی، محمد باقر انصاری، چ1، قم: دلیل ما.
  • سیوطی، جلال الدین(1416ق)، الإتقان، سعید المندوب، چ1، بیروت: دار الفکر. سمعانی، منصور (۱۴۱۸ق)، تفسیر السمعانی، یاسربن‌ابراهیم و غنیم بن عباس، چ۱، ریاض: دار الوطن.
  • سیوطی، جلال الدین(1404ق)، الدر المنثور، قم: کتابخانه ایه الله مرعشی
  • شاهین، عبدالصبور (1426ق)، تاریخ القرآن، چ1،‏ قاهره: نهضه مصر.
  • صافی گلپایگانی، لطف‌الله (۱۳۹۳)، منتخب الاثر فی الامام الثانی عشر، ترجمۀ محسن احمدی، تهران: منیر.
  • صدر، سیدحسن (بی تا)، الشیعة و فنون الإسلام، بی‌جا، نرم‌افزار مکتبه اهل بیت (ردیف:6223).
  • صدوق، محمد (1414ق)، الاعتقادات، عصام عبد السید، چ3، بیروت‏: دار المفید.
  • صدوق، محمد (1403ق)، الخصال، علی اکبر غفاری، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
  • صدوق، محمد (1404ق)، عیون أخبار الرضا، حسین أعلمی، بیروت: الأعلمی.
  • صفار، محمد (1404ق)، بصائر الدرجات، حسن کوچه باغی، تهران: الأعلمی.
  • طباطبائی، محمد حسین (1360)، قرآن در اسلام، قم: هجرت.
  • طبرانی، سلیمان ‌(۱۴۱۷ق)، مسند الشامیین، حمدی عبدالمجید السلفی، چ۲، بیروت: مؤسسة الرسالة.
  • طبرسی، احمد (1386ق)، الاحتجاج، محمد باقر خرسان، نجف: دار النعمان.
  • عبدالصمد، عبدالقادر (بی تا)، الرّد على کتاب «أُصول مذهب الشیعة الامامیة الاثنی عشریة، للقفاری»، دار الوحدة الإسلامیّة.
  • عثمان بن الصلاح و عمر بن رسلان (بی تا)، مقدمة ابن الصلاح ومحاسن الاصطلاح، بنت الشاطئ، دار المعارف.
  • عزة دروزة، محمد (1383ق)، التفسیر الحدیث، قاهره: دار إحیاء الکتب العربیه.
  • علامه حلی، حسن ‌(۱۳۷۹)، منهاج الکرامة، عبدالرحیم مبارک، چ۱، قم: الهادی و مشهد: تاسوعا.
  • عیاشی، محمد (بی تا): تفسیر العیاشی، هاشم رسولی محلاتی، تهران: علمیه اسلامیه.
  • فیض‌کاشانی، محسن (1416ق)، التفسیر الصافی، حسین اعلمی، چ2، قم ـ تهران: هادی و صدر.
  • فیض کاشانی، محسن (۱۳۶۵ش)، الوافی، ضیاءالدین حسینی اصفهانی، چ۱، اصفهان: مکتبة الامام امیرالمؤمنین.
  • فیومی، احمد (1405ق)، مصباح المینر، چ1، قم: دار الهجرت.
  • قرطبى، محمد (1364)، الجامع لأحکام القرآن، چ1، تهران: انتشارات ناصر خسرو.
  • قفاری، ناصر بن عبد الله (1414ق)، أصول مذهب الشیعة الإمامیة الإثنی عشریة، چ1، بی جا.
  • قمی، علی (1367)، تفسیر قمی، قم: دار الکتاب.
  • کحلانی صنعانی، محمد (1379ق)،‌ سبل السلام، محمد عبد العزیز الخولی، چ4، مصر: مصطفى البابی.
  • کردی، محمدطاهر (1365ق)، تاریخ القرآن الکریم، چ1، جده: الفتح.
  • کلینی، محمد (۱۳۶۵ش)، الکافی، علی‌اکبر غفاری، چ۴، تهران: دار الکتب ‌الاسلامیه.
  • کورانی، علی (1418ق)، تدوین القرآن، باقری، چ1، بی جا: دار القرآن الکریم.
  • کوفی، فرات (1410ق)، تفسیر فرات کوفی، چ4، تهران: وزارت ارشاد
  • متقی هندی، علی (1409ق)، کنز العمال، بکری حیانی ـ صفوة السقا، بیروت: دار صادر.
  • مجلسی، محمد باقر (1403ق)، بحار الأنوار، بهبودی، عابدی زنجانی، موسوی، چ2، بیروت: الوفاء.
  • مزی، یوسف (1413ق)، تهذیب الکمال، بشار عواد معروف، چ2، بیروت: الرسالة.
  • مظلومی، رجبعلی )1360ش)، پژوهشی پیرامون آخرین کتاب الهی، چ1، تهران: آفاق.
  • معرفت، محمد هادی (144ق)، تلخیص التمهید، چ2، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
  • معرفت، محمد هادی (1385)، علوم قرآنی، چ7، قم: موسسه التمهید.
  • مفید، محمد (1414ق)، أوائل المقالات، ابراهیم انصاری، چ2، بیروت: دار المفی.
  • مکارم، ناصر و همکاران (1372)، تفسیر نمونه، تهران: دار الکتب الاسلامیه.
  • موسوی بجنوردی، محمد کاظم و همکاران (1367)، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، چ1، تهران: مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی.  
  • ناصحیان، علی اصغر (1389)، علوم قرآنی در مکتب اهل‌بیت، چ1، مشهد: دانشگاه علوم اسلامی رضوی.
  • نجارزادگان، فتح الله (1424ق)، سلامه القرآن من التحریف، تهران: مشعر.
  • نجاشی، احمد (1416ق)، فهرست اسماء مصنفی الشیعة (رجال النجاشی)، چ5، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
  • نسائی، احمد (1348ق)، سنن النسائی، چ1، بیروت: دار الفکر.
  • نظام نیشابوری، حسن (1416ق)، غرائب القران ورغائب الفرقان، زکریا عمیران، بیروت: دار الکتب العلمیه.
  • نکونام، جعفر (1382)، پژوهشی در مصحف امام علی، چ1، رشت: کتاب مبین.
  • نوری، حسین (1369)، نفس الرحمن فی فضائل سلمان، جواد قیومی، چ1، اصفهان: آفاق.
  • یعقوبی، احمد (بی تا)، تاریخ الیعقوبی، قم: نشر فرهنگ اهل‌بیت.

 

Files

History

  • Receive Date: 10 January 2024
  • Revise Date: 10 March 2024
  • Accept Date: 27 April 2024
  • First Publish Date: 27 April 2024

Share

How to cite

Statistics