تحلیل نظریّه تفسیری «کارشناسی» و مکانیسم آن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

عضو هیئت علمی جامعة المصطی العالمیّه، مچتمع عالی فقه و معارف، گروه قرآن

چکیده

برای دانش‌هایی همچون دانش فقه و نیز دانش تفسیر که با متون وحیانی سر و کار دارند راهبردهای کلانی در رسیدن به معارف و سنجش اعتبار گزاره‌ها وجود دارد که گزینش هر یک از آن‌ها، مبتنی بر مبانی، متناسب با اهداف، و مقتضی روش‌های خاصّی است. نظریّه کارشناسی که بنای اولیّه آن توسّط آیت‌الله مصباح پایه‌ریزی شده است، در فراتر از مباحث خبرواحد تفسیری جاری شده و دامنه اعتبار آن نیز فراتر از حدود وثوق نوعی در اعمّ از آیات حِکَمی و احکامی می‌گردد. بر اساس این نظریّه مراد از حجیّت تفسیری «درجه‌ای از رجحان نظری مبتنی بر تئوری معرفت‌شناختی انطباق» است که «در چارچوب معیارهای مورد پذیرش نوع عقلا» حاصل شده باشد. این نظریّه از مبانی متعددی چون: تبعیّت تفسیر از راهبردهای کلان علوم در کشف و سنجش، وحدت رویّه اعتبار ظنون در تفسیر، و... برخوردار بوده و در خصوص مکانیسم تفسیری نیز رویکردهای درون‌گرا، برون‌گرا و بین‌متنی در تفسیر را پوشش می‌دهد. تحلیل ماهیّت، مبانی و مکانیسم این نظریّه دغدغه این نظریّه می‌باشد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Theoretical Analysis of the “Expertise” Theory in Qur’anic Exegesis and Its Mechanism

نویسنده [English]

  • Seyyed Mohsen Kazemi
Member of the faculty of Al-Musta'i International University, Higher Institute of Jurisprudence and Education, Quran Group
چکیده [English]

For disciplines such as jurisprudence and exegesis (tafsir), which deal with revelatory texts, there are overarching strategies for attaining knowledge and assessing the validity of propositions. The selection of any of these strategies is based on foundational principles, aligned with objectives, and necessitates specific methodologies. The Expert Theory (Nazariye-ye Karshenasi), whose initial foundation was laid by Ayatollah Mesbah Yazdi, extends beyond conventional discussions of solitary interpretive narrations (khabar al-wāhid tafsiri). Its scope of validity also goes beyond the usual boundaries of typical reliability (wuthūq nawʿī), encompassing both legal verses (āyāt al-ahkām) and rulings (ahkām). Accordingly, the intended meaning of "interpretive authority" (hujjiyyat tafsiriyya) here is "a degree of theoretical preference based on the epistemological theory of correspondence," which is achieved "within the framework of criteria accepted by people of sound intellect (ʿuqalāʾ)." This theory is supported by numerous foundations, such as: the adherence of exegesis to the overarching strategies of sciences in discovery and verification, the uniformity in validating speculative indications within exegesis, and others. Regarding the interpretive mechanism, it also encompasses introspective, extrospective, and intertextual approaches within exegesis. The main objective of this paper is to analyze the nature, foundations, and mechanism of this perspective.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Quranic Exegesis Theory
  • expert theory
  • Generative Validity of Indications
  • Exegetical Community

مراجع

  1.  

    1. ابن‌تیمیه، احمد (1490)، مقدمة فی أصول التفسیر، بیروت: دار مکتبة الحیاة.
    2. احسانی‌فر، محمد (1387)، «دامنه حجیت احادیث تفسیری»، فصلنامه علوم حدیث، شماره 48، ص3-24.
    3. اکبرنیا، علی (1398)، «پژوهشی در سیاق سوره مائده از طریق نظم فراخطی»، مشکوة، شماره 2، صص23-52.
    4. امام خمینی، روح الله (1415)، انوار الهدایة، بی‌جا: مؤسسه تنظیم و نشر آثار.
    5. ایزوتسو، توشهیکو، (1361)، رابطه انسان و خدا در قرآن، تهران: انتشارات سهامی خاص.
    6. آملی لاریجانی، محمد صادق، (1381)، «کاربرد حدیث در تفسیر و معارف»، مجله الهیات و حقوق، شماره 4 و 5، ص155-174.
    7. بابائی، علی‌اکبر (1391)، بررسی مکاتب و روش‌های تفسیری، تهران: سمت.
    8. پورعلی‌فرد، محمدمهدی (1379)، «همگانی بودن زبان قرآن»، صحیفه مبین، شماره23، صص35-45.
    9. جوهری، اسماعیل (1410)، الصحاح تاج اللغة، بیروت: دارالعلم للملایین.
    10. حسین زاده، محمد (1402)، «گستره اعتبار خبر واحد در سامان‌دهی علوم انسانی»، معرفت فلسفی، شماره 3، صص77-96.
    11. خمینی، مصطفی (1418)، تحریرات فی الأصول، بی‌جا: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
    12. دبیر مقدم، محمد (1387)، زبان‌شناسی نظری، تهران: سمت.
    13. راغب، حسین (1412)، مفردات الفاظ القرآن، لبنان: دار‎العلم.
    14. رضائی، محمدعلی، (1397)، درآمدی بر روش‌شناسی مطالعات قرآن و علوم انسانی، قم: مرکز بین‌المللی ترجمه و نشر المصطفی.
    15. شاطبی، ابراهیم (1417)، الموافقات، بی‌جا: دار ابن عفان.
    16. صدر، محمد باقر (1417)، بحوث فی علم الأصول، بی‌جا: مؤسسه دایرة المعارف فقه اسلامی.
    17. صفوی، کورش (1386)، زبان‌شناسی و ادبیات، تهران: هرمس.
    18. صفوی، کورش(1383ش)، درآمدی بر معنی‌شناسی، دوّم، تهران: سوره مهر.
    19. طباطبائی، محمدحسین (1417)، المیزان فی تفسیر القرآن، قم: جامعه مدرسین.
    20. عرب‌صالحی، محمد (1393)، «اعتبار خبر واحد در علوم انسانی»، ذهن، شماره 57، ص35-60.
    21. فرامرز قراملکی، احد (1385)، روش‌شناسی مطالعات دینی، مشهد: دانشگاه رضوی.
    22. فراهیدی، خلیل(1410)، کتاب العین، قم: نشر هجرت.
    23. قائمی‌نیا، علیرضا (1389)، بیولوژی نص، قم: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
    24. کاظمی، سیدمحسن (1397)، «نظریه تفسیری بافت‌گرایانه قرآن؛ نگرانی‌ها و راهکارها»، نقد و نظر، شماره90، ص4-30.
    25. کاظمی، سیدمحسن (1401)، «اصول فقه وضع‌گرایی و چالش‌های فلسفی آن»، شماره 52، شماره 4، ص135-156.
    26. مختارعمر، احمد (1998)، علم الدلالة، قاهره: عالم الکتب.
    27. مصباح، محمدتقی (1389)، «حجیت خبر واحد در تفسیر قرآن»، معرفت، شماره 152.
    28. مصباح، محمدتقی(1386)، قرآن‌شناسی، قم: مؤسسه آموزشی امام خمینی.
    29. نائینی، محمدحسین (1368)، اجود التقریرات، قم: انتشارات مصطفوی.
    30. همپل، کارل (1380)، فلسفه علوم طبیعی، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
    31. Allan, Keith, (2014), Linguistic Meaning, Taylor & Francis.
    32. beaugrande, Robert De, )2014(, Linguistic Theory: The Discourse of Fundamental Works, Routledge
    33. Butler, Christopher, (2003), Structure and Function: Approaches to the simplex clause, John Benjamins Publishing.
    34. Dasenbrock, Reed Way, (1993), Literary Theory after Davidson, USA, the Pennnsylvania University Pres.
    35. Dirven, René, (1987), Functionalism in Linguistics, John Benjamins Publishing,.
    36. Fawcett, Peter, (2014), Translation and Language, Routledge.
    37. Fish, Stanley, (1980), is there a text in this class, USA, Harvard College.
    38. Frawley, William, (2003), International Encyclopedia of Linguistics: AAVE-Esperanto. Vol. 1, Oxford University Press.
    39. Gracia, Jorge, (1995), A Theory of Teatuality The Logic and Epistemology, SUNY Press
    40. Hogan, Patrick Colm, (2008), On Interpretation: Meaning and Inference in Law, Psychoanalysis, and Literature, University of Georgia Press.
    41. Leckie-Tarry, Helen(1995), Language and Context, A&C Black.
    42. Lohrey, Andrew, (1997), The Meaning of Consciousness, University of Michigan Press.
    43. Nöth, Winfried, (1995), Handbook of Semiotics, Indiana University Press,.
    44. Ray, William, (1993), Encyclopedia of contemporary literary Theory, Toronto-London, University of Toronto Press.
    45. Roberts, Erie Martha, (2006), Something Fishy is Going On, Illinois Wesleyan University.
    46. Roth-Berghofer, Thomas R.( 2005), Modeling and Retrieval of Context: Second International Workshop, MRC.
    47. Saville-Troike, Muriel, (2008), The Ethnography of Communication: An Introduction, John Wiley & Sons.
    48. Urban, Wilbur Marshall(2014), Language and Reality: The Philosophy of Language and the Principles of Symbolism, Routledge.
    49. Yu, Ning, (1998), The Contemporary Theory of Metaphor, Benjamins Pub, Amsterdam.

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 13 اردیبهشت 1404
  • تاریخ بازنگری: 10 شهریور 1404
  • تاریخ پذیرش: 17 شهریور 1404
  • تاریخ اولین انتشار: 17 شهریور 1404

اشتراک گذاری

ارجاع به این مقاله

آمار