ارزیابی دیدگاه‌های شالوم گولدمن درباره حضرت یوسف(ع) در قرآن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 هیات علمی دانشگاه تهران

2 کارشناسی ارشد علوم قرآن و حدیث دانشکدگان فارابی

3 گروه آموزش معارف اسلامی دانشگاه فرهنگیان تهران

چکیده

خدشه‌دار کردن جایگاه پیامبران الهی و تنقیص شخصیت آن‌ها برای الگوزدایی از فرهنگ دینی، یکی از اقدامات مخالفان دین در طول تاریخ بوده است. در این راستا، یکی از اهداف قرآن، احیای شخصیت معصومانه پیامبران است. شالوم گولدمن (shalom goldman) خاورشناس امریکایی، پژوهش‌های گسترده‌ای درباره حضرت یوسف(ع) در قرآن انجام داده و دیدگاه‌هایی را در این زمینه مطرح کرده که به تنقیص شخصیت این پیامبر بزرگ الهی انجامیده است. از این رو، در نوشتار حاضر، با روش توصیفی - تحلیلی به بررسی دیدگاه‌های او درباره موضوع پیش‌گفته پرداخته شده است. به باور گولدمن، خواب‌های پادشاه مصر، بی‌مفهوم بوده است. این مطلب در حالی است که به استناد آیات قرآن، خواب پادشاه کاملاً استوار و دارای تأویل بود و بر همین اساس، حضرت یوسف(ع) توانست آن را تعبیر کند. شالوم گولدمن درباره مراوده جنسی بانوی عزیز مصر با حضرت یوسف(ع)، دیدگاهی را مطرح می‌کند که بر اساس آن، حضرت یوسف(ع) تصمیمش را بر گناه گرفته بود و ضمن انجام مقدمات آن، با دیدن برهان پروردگارش از تصمیم خود عقب‌نشینى کرد. چنین دیدگاهی، علاوه بر خطا در تفسیر ادبی دقیق از آیه 24 سوره یوسف، از شناخت نادرست گولدمن نسبت به مقام منیع انبیاء و عصمت آن‌ها نشأت گرفته است. وی درباره ماهیت این برهان نیز اقوالی را مطرح کرده است. این اقوال، مستند به روایاتی بوده که شبیه به اسرائیلیات هستند. پر واضح است که اسرائیلیات تا چه اندازه بی‌پایه و اساس‌ند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Evaluation of Shalom Goldman's views about Prophet Yusuf (pbuh) in the Qur'an

نویسندگان [English]

  • Hasan REzaee Haftador 1
  • Sayyed Mehdi Intezari 2
  • Safar Nasiriyan 3
1 Faculty of Tehran University
2 Master of Qur'anic and Hadith Sciences, Farabi School
3 Department of Islamic Education, Farhangian University of Tehran
چکیده [English]

Lowering the status of Prophets to eliminate them as role models of religious culture has been among the actions of antireligious people throughout history. On the contrary, one of the purposes of the Qur’ān is to revive the Prophets’ infallible character.  Shalom Goldman, an American orientalist, has conducted extensive research on the representation of Prophet Joseph (a) in the Qur’ān. He holds views in this regard that lead to lowering the status of this great divine prophet. Consequently, this descriptive-analytical study has set out to address his views in this regard. According to Godlman, the Egyptian king’s dreams were confused indeed. If he intends by this claim that such dreams were nonsense and could not be interpreted, then his view is incorrect based on the qur’ānic assertion that the king’s dreams were interpretable. However, he just might mean that the dreams were mixed and diverse. Moreover, Goldman has relied on some distorted narrations to implicitly agree with the opinion that Prophet Joseph (a) had decided to commit the sensual sin or had an inclination to commit it, but refrained when he saw his Lord’s evidence. Such a view is rooted in the wrong literary interpretation of Qur’ān 12:24 as well as Goldman’s incorrect understanding of the high station of prophets and their infallibility. Finally, he has presented some people’s assertions to support his stance. Nonetheless, these assertions rely on narrations that look like Isrā‘īlīyyāt.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Qur’ān
  • Joseph (a)
  • Zulaykhā
  • the King’s dreams
  • Shalom Goldman
  • American orientalist
  1.  

    • قرآن کریم (1385)، ترجمه: ناصر مکارم­­شیرازی، قم: سلیمان­زاده.
    • کتاب مقدس: عهد عتیق و عهد جدید (1380)، ترجمه: فاضل­خان همدانی، تهران: نشر اساطیر.
    1. ابن­شهرآشوب، محمدبن علی (1410ق)، متشابه القرآن و مختلفه، قم: انتشارات بیدار.
    2. ابن­عاشور، محمد­بن طاهر (بی­تا)، التحریر و التنویر، بی­جا: بی­نا.
    3. ابن­عربی، محیی­الدین (1422ق)، تفسیر ابن­عربی، تحقیق: سمیر رباب، بیروت: دار احیاء التراث العربى.
    4. ابن­عطیه اندلسى، عبدالحق­بن غالب (1422ق)، المحرر الوجیز، تحقیق: محمد عبدالشافى، بیروت: دار الکتب العلمیه.
    5. ابن­منظور، محمدبن مکرم (1414ق)، لسان العرب، تحقیق: جمال­الدین میردامادی، بیروت: دارالفکر.
    6. ابوحیان اندلسى، محمدبن یوسف (1420ق)، البحر المحیط فى التفسیر، تحقیق: محمد­جمیل صدقی، بیروت: دارالفکر.
    7. ابوالفتوح رازى، حسین­بن على (1408ق)، روض الجنان و روح الجنان فى تفسیر القرآن، تحقیق: محمد جعفر یاحقی، مشهد: بنیاد پژوهش­هاى اسلامى آستان قدس رضوى.
    8. أبو­نعیم اصفهانی، أحمد­بن عبد­الله (1405ق)، حلیة الأولیاء وطبقات الأصفیاء، بیروت: دار الکتاب العربی.
    9. آلوسی، محمود (1415ق)، روح المعانى فى تفسیر القرآن العظیم، تحقیق: على عبدالبارى، بیروت: دار الکتب العلمیه.
    10. بغوى، حسین­بن مسعود (1420ق)، معالم التنزیل فى تفسیر القرآن، تحقیق: عبدالرزاق المهدی، بیروت: دار احیاء التراث العربى.
    11. بیضاوى، عبدالله­بن عمر (1418ق)، أنوارالتنزیل وأسرارالتأویل، تحقیق: محمدالمرعشلى، بیروت: داراحیاءالتراث العربى.
    12. ثعلبى، احمدبن محمد (1422ق)، الکشف و البیان، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
    13. جزائری، سید نعمت­الله (1404ق)، النور­المبین فی قصص­الأنبیاء و المرسلین(ع)، ‏قم: کتابخانه آیة­الله مرعشی نجفی.
    14. جصاص، أحمد­بن علی (1405ق)، أحکام القرآن، تحقیق: محمد قمحاوی، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
    15. جوادی آملی، عبدالله (1390)، ادب توحیدی انبیاء(ع) در قرآن، قم: مرکز نشر اسراء.
    16. _________ (1376)، سیره پیامبران(ع) در قرآن، قم: مرکز نشر اسراء.
    17. _________ (1381)، وحی و نبوت در قرآن، قم: مرکز نشر اسراء.
    18. ‏ حسینى موسوى، محمد­بن أبی طالب (1418ق)، تسلیة المُجالس و زینة المَجالس، تحقیق: کریم فارس‏ حسون، قم: مؤسسة المعارف الإسلامیة.
    19. حقى بروسوى، اسماعیل (بی­تا)، تفسیر روح­البیان، بیروت: دار الفکر.
    20. خازن، على­بن محمد (1415ق)، تفسیر الخازن، تحقیق: محمد شاهین، بیروت: دار الکتب العلمیة.
    21. خطیب، عبدالکریم (بی­تا)، التفسیر القرآنى للقرآن، بی­جا: بی­نا.
    22. راغب اصفهانی، حسین­بن محمد (1412ق)، مفردات ألفاظ القرآن‏، بیروت: دارالقلم.
    23. رشید رضا، محمد (1990م)، تفسیر القرآن الحکیم (تفسیر المنار)، قاهرة: الهیئة المصریة العامة للکتاب.
    24. زجاج، إبراهیم بن سهل (1408ق)، معانی القرآن وإعرابه، تحقیق: عبد الجلیل عبده، بیروت: عالم­الکتب.
    25. زرقانی،محمد عبدالعظیم (1996م)، مناهل العرفان فی علوم القرآن، بیروت: دارالفکر.
    26. زرکشى، بدرالدین (1391ق)، البرهان فی علوم القرآن‏، تحقیق: محمد أبو­الفضل إبراهیم، بیروت: دارالمعرفة.
    27. زمخشری، محمود­بن عمر (1407ق)، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل، بیروت: دار الکتاب العربی.
    28. سبزوارى نجفى، محمد (1419ق)، ارشاد الاذهان الى تفسیر القرآن، بیروت: دار التعارف للمطبوعات.
    29. سید­مرتضی، على بن حسین (1998م)‏، الأمالی‏، تحقیق: محمدابوالفضل‏ ابراهیم، قاهرة: دارالفکرالعربی‏.
    30. ________ (1377ش)، تنزیه الأنبیاء و الأئمة(ع)، قم: دار الشریف الرضی.
    31. شبّر، سید عبد­الله (1412ق)، تفسیر القرآن الکریم( شبّر)، بیروت: دار البلاغة.
    32. شوکانی، محمد­بن على (1414ق)، فتح القدیر، بیروت: دار ابن­کثیر.
    33. صافى، محمود­بن عبد الرحیم (1418ق)، الجدول فى اعراب القرآن، دمشق: دار الرشید.
    34. طباطبایی، محمدحسین (1417ق)، المیزان فى تفسیر القرآن، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
    35. طبرسی، فضل­بن حسن (1372ش)، مجمع ­البیان لعلوم القرآن، تهران: انتشارات ناصر خسرو.
    36. طبری، محمدبن جریر (1412ق)، جامع البیان عن تأویل آی القرآن، بیروت: دارالمعرفه.
    37. طریحی، فخرالدین (1375ش)، مجمع البحرین‏، تحقیق: احمد حسینى اشکورى، تهران: مرتضوى‏.
    38. طوسی، محمدبن حسن (بی­تا)، التبیان فى تفسیر القرآن، تحقیق: احمد قصیرعاملی، بیروت: دار احیاء التراث العربى.
    39. طیب، سید عبد­الحسین (1378ش)، اطیب البیان فی تفسیر القرآن، تهران: اسلام.
    40. فخر رازى، محمدبن عمر (1420ق)، مفاتیح الغیب، بیروت: دار احیاء التراث العربى.
    41. فراهیدی، خلیل­بن أحمد (1409ق)، کتاب العین‏، قم: نشر هجرت‏.
    42. فیض کاشانی، ملا محسن (1415ق)، تفسیر الصافی، تحقیق: حسین اعلمی، تهران: انتشارات الصدر.
    43. فیومی، احمدبن محمد (1414ق)، المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر، قم: دار الهجرة.
    44. قاسمی، جمال­الدین (1418ق)، محاسن التاویل، تحقیق: محمد عیون السود، بیروت: دار الکتب العلمیه.
    45. قرشی، علی­اکبر (1412ق)، قاموس قرآن‏، تهران: دار الکتب الاسلامیة.
    46. قرطبی، محمدبن احمد (1364)، الجامع لأحکام القرآن، تهران: انتشارات ناصر خسرو.
    47. قشیری، عبدالکریم­بن هوازن (بی­تا)، لطایف الاشارات، تحقیق ابراهیم بسیونی، قاهره: الهیئة المصریة العامه للکتاب.
    48. ­کاشانى، محمد­­بن مرتضى (1410ق)، تفسیر المعین، تحقیق: حسین درگاهی، قم: کتابخانه آیة الله مرعشى نجفى.
    49. کاشانی، ملا فتح­الله (1336)، منهج الصادقین، تهران: کتابفروشى محمد­حسن علمى.
    50. گنابادی، سلطان محمد (1408ق)، بیان السعادة فى مقامات العبادة، بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات.
    51. مازندرانى، محمد صالح (1382)، شرح الکافی الأصول و الروضة، تحقیق: ابوالحسن‏ شعرانى، تهران: المکتبة الإسلامیة‏.
    52. مجلسی، محمد­باقر (1403ق)، بحارالأنوار، بیروت: دار إحیاء التراث العربی‏.
    53. مصطفوی، حسن (1368ش)، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم‏، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی‏.
    54. مغنیه، محمد­جواد (1424ق)، التفسیر الکاشف، تهران: دار الکتب الإسلامیة.
    55. مکارم شیرازی، ناصر (1374)، تفسیر نمونه، تهران: دار الکتب الإسلامیة.
    56. میبدی، رشید­الدین (1371)، کشف الأسرار و عدة الأبرار، تحقیق: على­اصغر حکمت، تهران: امیر­کبیر.
    57. نخجوانی، نعمة­الله­بن محمود (1999م)، الفواتح الإلهیة و المفاتح الغیبیة، قاهره: دار رکابى للنشر.
    58. نظام نیشابورى، حسن­­بن محمد (1416ق)، تفسیر غرائب القرآن و رغائب الفرقان‏، تحقیق: زکریا عمیرات‏، بیروت: دار الکتب العلمیه.
    59. نووى، محمد­بن عمر (1417ق)، مراح لبید لکشف معنى القرآن المجید، تحقیق: محمد الصناوى، بیروت: دار الکتب العلمیه.
    60. واحدی نیشابوری، علی­بن محمد (1415ق)، الوسیط فی تفسیر القرآن المجید، تحقیق: عادل أحمد، بیروت: دار الکتب العلمیة.

     

    1. Goldman, Shalom (2003), «Joseph», Encyclopaedia of the Qurān, Leiden: Brill.
    2. _______ (1995), The Wiles of Women/The Wiles of Men: Joseph and Potiphar’s Wife in Ancient Near Eastern, Jewish, and Islamic Folklore. Albany (NY, USA): State University of New York Press, 189pp.
    3. _______ (2014), God’s Sacred Tongue, Carolina: UNC Press.
  • تاریخ دریافت: 20 خرداد 1403
  • تاریخ بازنگری: 09 خرداد 1404
  • تاریخ پذیرش: 17 شهریور 1404
  • تاریخ اولین انتشار: 17 شهریور 1404