بررسی انگارۀ ناسازگاری آیۀ فترت رسولان با آیۀ فراگیری منذران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار و عضو هیئت علمی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره)

چکیده

نذیر در قرآن گسترۀ بسیار وسیعی دارد و تقریباً در همۀ اقوام تاریخ حضور داشته است. از سوی دیگر در آیۀ 19 مائده، فترت میان انبیاء مطرح شده است. این پژوهش با روش توصیفی تحلیلی به پندار ناسازگاری این دو گزاره پرداخته است. وجود نبیّ در میان مردم در حد اقتضاء بوده و امکان داشته است در اثر برخورد با مانع، موقتاً مردم منطقه یا برهه‌ای خاص، محروم از هدایت شوند. موانع هدایت، زمینه‌ساز شرائط اختیار هستند و اختیار انسان نیز از لوازم ضروری تشکیل نظام أحسن در آفرینش به شمار می‌رود زیرا در عالَم مادی که تزاحم در آن یافت می‌شود استکمال انسان تنها با اختیار وی معنا دارد. از پیوند مفاهیم نظام أحسن، تزاحم و اختیار به دست می‌آید که نرسیدن پیام برخی از انبیاء به برخی از انسان‌ها با حکمت الهی در هدایت انسان منافات ندارد بلکه از لوازم تزاحم در نظام أحسن است.
نبوت، إنذار، دورۀ فترت، نظام أحسن، اختیار

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Examining the Alleged Inconsistency Between the Verse of the Intermission of Messengers and the Verse on the Universality of Warners

نویسنده [English]

  • mohammad naghibzadeh
Assistant Professor and faculty member of the Imam Khomeini Educational and Research Institute (RA)
چکیده [English]

The concept of a “warner” (nadhir) in the Qur’an has a very broad scope and is said to have been present among nearly all peoples throughout history. On the other hand, verse 19 of Surah al-Ma’idah introduces the idea of an intermission (fatrah) between prophets. This study, using a descriptive-analytical method, addresses the presumed inconsistency between these two propositions, aiming to resolve the apparent contradiction between the verses. The presence of a prophet among people is a matter of potentiality, and it is possible that, due to certain obstacles, the people of a particular region or era may have been temporarily deprived of guidance. Such obstacles to guidance create the conditions necessary for human free will, which is itself an essential requirement for the formation of the “best possible order” (nizam ahsan) in creation. This is because, in the material world—where conflicts and interferences exist—human perfection can only be realized through free will. From the interconnection of the concepts of the best possible order, conflict, and free will, it follows that the failure of some prophetic messages to reach certain individuals does not contradict divine wisdom in guiding humanity; rather, it is a necessary consequence of the conflicts inherent in the best possible order.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  •  Prophethood
  • warning
  • Period of Intermission
  • Best Possible Order
  • Free Will
  1. ابن‌بابویه، محمد بن علی (۱۳۹۵ق)، کمال‌الدین و تمام‌النعمة، تهران: اسلامیه.
  2. ابن‌دُرَید، محمد بن حسن (۱۹۸۸)، جمهرة اللغة، بیروت: دارالعلم للملایین.
  3. ابن‌سیده، علی بن اسماعیل (۱۴۲۱ق)، المحکم و المحیط الأعظم، بیروت: دارالکتب العلمیه.
  4. ابن‌فارس، احمد بن فارس (۱۴۰۴ق)، معجم مقاییس اللغة، قم: مکتب الاعلام الاسلامی.
  5. ابن‌منظور، محمد بن مکرم (۱۴۱۴ق)، لسان‌العرب، بیروت: دار صادر.
  6. ازهری، محمد بن احمد (۱۴۲۱ق)، تهذیب اللغة، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
  7. تبریزی، موسی بن جعفر (۱۳۶۹ق)، اوثق ‌الوسائل فی شرح الرسائل، قم، (چاپ قدیم) کتبی نجفی.
  8. جاحظ، عمرو بن بحر (۲۰۰۲)، رسائل‌الجاحظ، بیروت: دار و مکتبة الهلال.
  9. حائری اصفهانی، محمدحسین بن عبدالرحیم (۱۴۰۴ق)، الفصول الغرویة فی الأصول الفقهیة، قم: چ. اول، دار احیاء العلوم الاسلامیه.
  10. حر عاملی، محمد بن حسن (۱۴۲۵ق)، إثبات الهداة بالنصوص و المعجزات، بیروت: اعلمی.
  11. خمینی، روح‌الله (۱۴۲۳ق)، تهذیب ‌الأصول، تهران: مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
  12. راغب اصفهانی، حسین بن محمد (۱۴۱۲ق)، مفردات ألفاظ القرآن، بیروت: دارالقلم.
  13. رجایی، مهدیه، قندی، مهدی (۱۳۹۴)، مقالۀ «دوران فترت» و «پیوستگی زنجیره حجت‌های الهی»، نشریۀ امامت پژوهی، پاییز و زمستان 1394، شماره 18.
  14. زمخشری، محمود بن عمر (۱۴۰۷ق)، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل، بیروت: دارالکتاب العربی.
  15. زمخشری، محمود بن عمر (۱۹۷۹)، أساس‌البلاغة، بیروت: دار صادر.
  16. سبحانی، جعفر (۱۴۰۵ق)، مفاهیم‌القرآن، قم: مؤسسة النشر الاسلامی.
  17. سهروردی، یحیی بن حبش (۱۳۷۲)، مجموعه مصنفات شیخ اشراق، تهران: وزارت فرهنگ و آموزش عالی، موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
  18. صاحب، اسماعیل بن عباد (۱۴۱۴ق)، المحیط فی اللغة، بیروت: عالم‌الکتب.
  19. صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم (۱۳۶۸)، الحکمة المتعالیة فی الأسفار العقلیة الأربعة، قم: مکتبة المصطفوی.
  20. طباطبایی، محمدحسین (۱۳۹۰ق)، المیزان فی تفسیر القرآن، بیروت: مؤسسة الأعلمی.
  21. طبرسی، فضل بن حسن (۱۳۷۲)، مجمع‌البیان فی تفسیر القرآن، تهران: ناصر خسرو.
  22. طوسی، محمد بن حسن (۱۴۱۱ق)، الغیبة (للطوسی) ، قم: دارالمعارف الاسلامیه.
  23. طوسی، محمد بن حسن (بی‌تا)، التبیان فی تفسیر القرآن، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
  24. فخر رازی، محمد بن عمر (۱۴۲۰ق)، التفسیر الکبیر (مفاتیح الغیب)، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
  25. فراهیدی، خلیل بن احمد (۱۴۰۹ق)، کتاب ‌العین، قم: هجرت.
  26. فیض‌الاسلام، سید علی‌نقی (۱۳۷۹)، ترجمه و شرح نهج‌البلاغه، تهران: مؤسسۀ چاپ و نشر تألیفات فیض‌الاسلام.
  27. کلینی، محمد بن یعقوب (۱۴۰۷ق)، الکافی، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
  28. مصباح ‌یزدی، محمدتقی (۱۳۹۳)، راه و راهنماشناسی، قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
  29. مطهری، مرتضی (۱۳۷۲)، مجموعه آثار، قم: صدرا.
  30. مفید، محمد بن محمد (۱۴۱۳ق)، الاختصاص، قم: الموتمر العالمى لالفیة الشیخ المفید. .
  31. نقیب‌زاده، محمد (۱۳۹۶)، «مطالعه تطبیقی در منابع اسلامی»، مجلۀ قرآن ‌شناخت، پاییز و زمستان 1396، ش۲.
  • تاریخ دریافت: 27 مرداد 1403
  • تاریخ بازنگری: 21 آبان 1403
  • تاریخ پذیرش: 06 مرداد 1404
  • تاریخ اولین انتشار: 06 مرداد 1404