ارتباط ستایش و نکوهش انسان در قرآن با نیک و بدسرشتی وی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره)

2 قم- انتهای بلوار جمهوری - خ. انسجام - ک. 20 - فرعی 4 - پ. 136

10.22034/hb.2025.623.1089

چکیده

نیک ­سرشتی و بدسرشتی انسان، به معنای اقتضای سرشت انسان برای رفتار نیک و بد، از مسائل اختلاف‌برانگیز میان اندیشمندان و دارای تأثیر مبنایی در علوم انسانی است. برخی آیات قرآن کریم انسان را ستوده و برخی دیگر وی را نکوهیده است. مفسران، این دوگانگی را با نیک و بدسرشتی انسان مرتبط دانسته، برای حل آن راهکارهایی ارائه داده­اند. این پژوهش با روش توصیفی- تحلیلی، درصدد بررسی مفاد آیات ستایش و نکوهش انسان و کشف ارتباط آنها با نیک و بدسرشتی وی است. به نظر می­رسد آیات ستایشگر انسان، دلالت روشنی بر نیک­سرشتی او دارد، اما در بیشتر آیات نکوهش، سخن نه در مورد سرشت انسان، بلکه دربارۀ رفتار یا صفتی اکتسابی در غالب انسان‌هاست. اندک آیاتی هم که در آن‌ها سخن از سرشت انسان است، یا اساسا در مقام نکوهش نیست، یا نکوهش در آن‌ها نیز نه دربارۀ سرشت انسان، بلکه بر اساس تغلیب و تعمیم، متوجه رفتار یا صفتی اکتسابی در انسان‌ها است.   
این پژوهش، با روش تفسیر موضوعی، در صدد دست یابی به دیدگاه قرآن در این مسأله است.
به نظر می رسد آیات ستایش انسان، دلالت روشنی بر نیک‌سرشتی او دارد. اما در بیشتر آیات نکوهش، سخن نه در مورد سرشت انسان، بلکه دربارۀ رفتار یا صفتی اکتسابی در غالب انسانهاست. اندک آیاتی هم که در آنها سخن از سرشت انسان است، یا اساسا در مقام نکوهش نیستند، یا نکوهش در آنها نیز نه در مورد سرشت انسان، بلکه بر اساس تغلیب و تعمیم، متوجه رفتار یا صفت اکتسابی انسانها است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The relationship between praising and condemning a person in the Qur'an with her good and bad character

نویسندگان [English]

  • moradali shoorgashti 1
  • mohammad naghibzadeh 2
1 ؟؟؟؟
2 قم- انتهای بلوار جمهوری - خ. انسجام - ک. 20 - فرعی 4 - پ. 136
چکیده [English]

"Good nature and bad human nature" is one of the controversial issues among thinkers and has a fundamental influence in human sciences. This research, with the method of thematic interpretation, aims to obtain the Qur'an's point of view on this issue.
Man has been praised in some verses of the Holy Quran and condemned in others. The commentators have considered this duality to be related to the good and bad character of man, and have provided ways to solve it.
It seems that the verses in praise of man have a clear indication of his good nature. But in most of the verses of condemnation, it is not about human nature, but about behavior or an acquired trait in most people. The few verses that talk about human nature are either not basically in the position of condemnation, or the condemnation in them is not about human nature, but based on exaggeration and generalization, towards the behavior or acquired traits of humans.

کلیدواژه‌ها [English]

  • man
  • nature
  • good nature
  • bad nature
  • praise of man
  • condemnation of man
  • generalization and exaggeration
  • تاریخ دریافت: 05 اردیبهشت 1403
  • تاریخ بازنگری: 20 مرداد 1403
  • تاریخ پذیرش: 06 مرداد 1404
  • تاریخ اولین انتشار: 06 مرداد 1404