فرایند عملی تفسیر موضوعی تطبیقی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه تفسیر و علوم قرآن موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره)

چکیده

تفسیر تطبیقی» به عنوان روشی نو در مطالعات قرآنی، مورد توجه قرآن پژوهان قرار گرفته و تحقیقات متعددی با این عنوان در مسائل مختلف قرآنی و در تبیین آن سامان یافته است، ولی تلقی ناتمام از این روش تفسیری و هدف پنداشتن مقایسه برای کشف اختلاف و تشابه، مانع از تدوین فرآیند درست برای آن شده و از بهره وری آن کاسته است. این تحقیق با هدف فراهم سازی زمینه مطالعات تطبیقی در قرآن، فرآیند عملی آن را بررسی می کند. این فرآیند مراحل (م)، گام هارگ) وقدمها(ق)یی دارد که عبارت اند از: ما. انتخاب مسئله مورد اختلاف؛ م۲. تعریف مسئله؛ م3. تهیه ساختار؛ ۴. مشخص کردن طرف های تطبیق و گونه تقابل دیدگاه ها؛ م۵. تهیه ادبیات تحقیق؛ م۶. استخراج دیدگاه قرآن با عنایت به دیدگاه مفسران مورد تطبیق؛ م گا. جمع آوری آیات مربوط؛ مگا ق ۱. به دست آوردن آیات مورد استناد و گونه آنهاء مگ اق۲. جست وجو و استخراج آیات با انواع دلالت ها، با بهره گیری از شیوه لفظی و مفهومی و استفاده از ابزارها و منابع گوناگون و دسته بندی آنها؛ مگ اق3. قدم سوم: قضاوت در مورد آیات مورد استناد مفسران با توجه به آیات جمع آور شده؛ مگ ۲. فهم آیات و ارزیابی فهم مفسران از آیات مورد استناد خود؛ مگ ۲ ق ۱. فهم آیات در جایگاه خود، با کسب اطمینان از قرائت، معانی واژگان و موقعیت ادبی آنها و عبارت آیات، کشف مفاد استعمالی و مراد جدی آیات؛ مگ ۲ ق ۲. ارزیابی فهم مفسران مورد تطبیق از آیات و اختلاف آن ها؛ معگ ۲ ق ۳. مشخص کردن حد دلالت آیات و قضاوت درباره فهم مفسران با توجه به عوامل اختلاف تفسیر؛ مگ 3. استخراج دیدگاه قرآن با توجه به نظر مفسران مورد تطبیق؛ مگ ۳ ق 1. ملاحظه جمعی آیات همسو؛ معگ ۲ ق ۲. باهم دیدن آیات متعارض و حل تعارض؛ م ۷. ارزیابی دیدگاه مفسران مورد نظر.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Applied Process of Comparative Thematic Interpretation

نویسنده [English]

  • Mustafa Karimi
Assistant Professor at the Department of Qur’anic Interpretation and Sciences, the Imam Khomeini Institute for Education and Research
چکیده [English]

The “comparative interpretation” as a new method in the Qur’anic studies has been paid attention
by the Qur’anic scholars and some research has been conducted regarding various
Qur’anic issues as well as the related explanations. But the incomplete interpretation of this
interpretive method and supposing that comparison is the purpose of discovering differences
and similarities prevents the development of the right process and reduces its efficiency. With
the aim of providing a basis for comparative studies, this study examines the practical process
of comparative studies in the Qur’an. This process has some levels (L), steps (S) and procedures
(P) which are presented as follows: L1. selecting the controversial issue; 2. defining the
problem; 3. preparing the structure; 4. identifying the subjects of adaptation and the type of
confrontation of views; 5. preparing research literature; 6. extracting the view of the Qur’an
with regard to the view of the applicable commentators; L6 S1 .collecting relevant verses; L6
S1 P1. obtaining the verses cited and their types; L6 S1 P2. searching and extracting verses
with various meanings, using literal and conceptual methods and using various tools and
sources and categorizing them; L6 S1 P3. Step 3: judging the verses cited by the commentators
according to the collected verses; L6 S2. understanding the verses and evaluating the interpreters’
understanding of the verses they cite L6 S2 P1. understanding the verses in their place,
by making sure of the recitation, the meanings of the words and their literary position and the
phrase of the verses, discovering the practical meanings and serious meanings of the verses;
L6 S2 P2. assessing the comprehension of the applicable commentators on the verses and their
differences; L6 S2 P3. determining the meaning of the verses and judging the understanding
of the commentators according to the factors of difference in interpretation ; L6 S3. extracting
the view of the Qur’an according to the opinions of the applicable commentators ; L6 S3 P1.
collective consideration of the verses which have close implications with each other; L6 S3 P2.
seeing conflicting verses and resolving conflict; L7. evaluating the views of the commentators.

کلیدواژه‌ها [English]

  • comparative interpretation
  • thematic interpretation
  • comparative interpretation process
  • the Qur’anic theory
  • understanding the whole meaning of verses
  • different views of interpreters