خلقت نوری پیامبر(ص) و پاسخ شبهۀ ناسازگاری آن با ظاهر آیۀ هفت سورۀ ضحی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 هیات علمی دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم

2 هیات علمی دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم قم

چکیده

خلقت نوری پیامبر(ص) پیش ازهمه مخلوقات از معارف ثابت شده‌ای است که در روایات متعددی در کتاب های حدیثی معتبر نقل شده است. از طرفی خداوند می فرماید:« وَ وَجَدَکَ ضَالًّا فَهَدى ‏(ضحی،7)، که با توجه به تقابل «ضال» و «هدی» و معنای ظاهری ضلالت یعنی گمراهی، که تاریکیست با نور بودن آن حضرت شبهه ناسازگاری پیش می‌آید. مقاله پیش رو با روش توصیفی و تحلیلی به منظور رفع این شبهه، ابتدا به نقل این روایات از کتب معتبر روایی پرداخته، سپس واژه «ضال» و «هدی» را از دیدگاه اهل لغت تبیین و ثابت نموده است که با توجه به رویکردهای صحیح تفسیری کاربرد واژه «ضال» دراین آیه با نور بودن آن حضرت در روایات خلقت نوری تنافی ندارد، چرا که در تفسیر روایی «ضال»به معنای گم گشته، و ناشناخته آمده، افزون بر آن با توجه به رویکرد قرآنی و کلامی، هدایت و ضلالت مراتبی دارد و هر مرتبه ای از هدایت نسبت به مراتب بالاتر آن می-تواند ضلالت محسوب شود، از این رو ضلالت در این آیه با روایات خلقت نوری که مرتبه پایینی از هدایت الهی نسبت به آن حضرت را مطرح کرده هیچ گونه تنافی ندارد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Prophet's light creation and the answer to the question of its incompatibility with the appearance of the seventh verse of Surah Al-Zuhi

نویسندگان [English]

  • Mohammad Esmail Salehi Zadeh 1
  • Ali Asghar Radial 2
1 Academic staff of the Holy Quran University of Sciences and Education
2 Academic staff of Qom University of Quranic Sciences and Education
چکیده [English]

The light creation of the Prophet (peace and blessings be upon him) is first of all the proven knowledge that has been narrated in numerous hadiths in authentic hadith books. On the other hand, God says: "Wajdak zal'a Fahdi" (Zuhi, 7); According to the opposition of "Zaal" and "Hadi" and the apparent meaning of zalalat, that is, astray which is darkness, there is a suspicion of incompatibility with the light of that Prophet. The present research, using the descriptive-analytical method in order to clear this doubt, first quotes these narrations from authentic narrative books, then explains the words "Zal" and "Hadi" from the point of view of the lexicographers and has proved that according to the correct interpretation approaches; The use of the word "Zaal" in this verse does not conflict with the light of that Prophet in the narrations of the creation of light;
Because in the interpretation of the narration, "Zaal" means lost and unknown. In addition, according to the Qur'anic and theological approach, there are levels of guidance and misguidance, and any level of guidance compared to its higher levels can be considered as misguidance. Therefore, the misguidance in this verse has no conflict with the narrations of the creation of light, which have raised a low level of divine guidance towards that Prophet.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Prophet of Islam
  • creation of light
  • Surah Al-Zuhi
  • misguidance
  • guidance
قرآن کریم
ابن بابویه، محمد بن على (1380ش)، علل الشرائع، قم: انتشارات مومنین.
ابن بابویه، محمد بن على (1378)، عیون أخبار الرضا، تهران: نشر جهان.
ابن بابویه، محمد بن على (1413)، من لا یحضره الفقیه، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم‏.
ابن فارس، أحمد بن فارس (1404)، معجم مقاییس اللغة، قم: مکتب الاعلام الاسلامی.
ابن مشهدى، محمد بن جعفر (1419)، المزار الکبیر، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
ابن منظور، محمد بن مکرم (1414)، لسان العرب، بیروت: دار الفکر للطباعة و النشر و التوزیع - دار صادر بیروت.
اربلى، على بن عیسى (1381)، کشف الغمة فی معرفة الأئمة، تبریز: بنی هاشمی.
اسفراینى، ملا اسماعیل (1383)، أنوار العرفان، قم، دفتر تبلیغات اسلامی.
امین، نصرت‏بیگم (بی‌تا)، تفسیر مخزن العرفان در علوم قرآن، بى‌جا.
انصارى‏، اسماعیل (1416)، اسرار آل محمد، قم: الهادی.
بیضاوى، عبدالله بن عمر (1418)، أنوار التنزیل و أسرار التأویل (تفسیر البیضاوى)، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
ثعلبى، احمد بن محمد (1422)، الکشف و البیان المعروف تفسیر الثعلبی، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
جعفرى، یعقوب (1376ش)، تفسیر کوثر، قم: موسسه انتشارات هجرت.
جوادی آملی، عبدالله (1388ش)، ادب فنای مقربان، قم: اسراء.
جوهرى، اسماعیل بن حماد (1376)، الصحاح، بیروت: دار العلم للملایین‏.
حسینی زبیدی، محمد مرتضى (1414)، تاج العروس من جواهر القاموس، بیروت: دارالفکر.
راغب اصفهانى، حسین بن محمد (1412)، مفردات ألفاظ القرآن، دمشق: دارالقلم.
سیوطى، عبدالرحمن بن ابى‏بکر (1404)، الدر المنثور فى التفسیر بالماثور، قم: کتابخانه عمومى حضرت آیت الله العظمى مرعشى نجفى (ره).
شریف الرضی، محمد بن حسین (1379ش)، نهج البلاغة، ترجمه دشتى، قم: مشهور.
صاحب بن عباد، إسماعیل بن عباد (1414)، المحیط فی اللغة، بیروت: عالم الکتب.
طباطبایى، محمدحسین (1390)، المیزان فی تفسیر القرآن، بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات.
طبرانى، سلیمان بن احمد (2008م) ، التفسیر الکبیر: تفسیر القرآن العظیم (الطبرانى)، اربد: دار الکتاب الثقافی.
طبرسى، احمد بن على (1381ش)، الإحتجاج، ترجمه جعفرى، تهران: اسلامیه.
طبرسى، فضل بن حسن (1372ش)، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تهران: ناصر خسرو.
طوسى، محمد بن الحسن (1407)، تهذیب الأحکام، تحقیق خرسان، تهران، دارالکتب اسلامیه.
طوسى، محمد بن حسن (بی‌تا)، التبیان فی تفسیر القرآن، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
عروسى الحویزى، عبد على بن جمعة (1415)، تفسیر نور الثقلین، قم: اسماعیلیان.
علم الهدى، على بن حسین (1377ش)، تنزیه الأنبیاء علیهم السلام، قم: دار الشریف الرضی‏.
فخر رازى، محمد بن عمر (1420)، التفسیر الکبیر (مفاتیح الغیب)، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
ﻓﺮاهﯿﺪی، ﺧﻠﯿﻞ ﺑﻦ أﺣﻤﺪ (١۴١٠)، ﮐﺘﺎب اﻟﻌﯿﻦ، ﻗﻢ: داراﻟﻬﺠﺮة.
فراء، یحیى بن زیاد (1980م)، معانى القرآن، قاهره: الهیئة المصریة العامة للکتاب.
ﻓﯿﻮﻣﯽ، أﺣﻤﺪ ﺑﻦ ﻣﺤﻤﺪ (١۴١۴)، اﻟﻤﺼﺒﺎح اﻟﻤﻨﯿﺮ ﻓﯽ ﻏﺮﯾﺐ اﻟﺸﺮح اﻟﮑﺒﯿﺮ، ﻗﻢ: داراﻟﻬﺠﺮة.
فیض کاشانى، محمد محسن بن شاه مرتضى (1415)، تفسیر الصافی، تهران: مکتبه الصدر.
___________________________________ (1423)، قرة العیون فی المعارف و الحکم، قم: دار الکتاب الإسلامی‏.
___________________________________ (1360)، کلمات مکنونة من علوم أهل الحکمة و المعرفة، تهران: فراهانی.
قرطبى، محمد بن احمد  (1364ش)، الجامع لأحکام القرآن، تهران: ناصر خسرو.
قشیرى، عبدالکریم بن هوازن (2000م)، لطائف الاشارات: تفسیر صوفى کامل للقرآن الکریم، قاهره: الهیئة المصریة العامة للکتاب.
قمى، على بن ابراهیم (1363ش)، تفسیر القمی، قم: دار الکتاب.
کلینى، محمد بن یعقوب (1375ش)، أصول الکافی، ترجمه کمره‏اى، قم: اسوه.
کوفى، فرات بن ابراهیم (1410)، تفسیر فرات الکوفی، تهران: وزارة الثقافة و الإرشاد الإسلامی، مؤسسة الطبع و النشر.
مجلسى، محمد باقر بن محمد تقى (1403)، بحار الأنوار، بیروت: دار إحیاء التراث العربی‏.
__________________________ (1404)، مرآة العقول فی شرح أخبار آل الرسول، تهران: دار الکتب الإسلامیة.
مصباح یزدی، محمد تقی، پایگاه اطلاع رسانی آثار آیت الله مصباح: mesbahyazdi.ir.
مصطفوى، حسن (1368ش)، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد.
معرفت، محمد هادی (1389ش)، تنزیه انبیاء از آدم تا خاتم، تهران مبین اندیشه.
مکارم شیرازى، ناصر (1386ش)، پیام قرآن، تهران: دار الکتب الإسلامیة.
مکارم شیرازى، ناصر (1371ش)، تفسیر نمونه، تهران: دار الکتب الإسلامیة.
میلانی، سید على (1384ش)، نفحات الأزهارفى خلاصة عبقات الأنوار، قم: مرکز الحقائق الاسلامیه.
میبدى، رشیدالدین احمد بن ابى سعد (1371ش)، کشف الأسرار و عدة الأبرار، تهران: ‏ امیرکبیر.
میرجهانى طباطبایى، محمد حسن (1398)، تفسیر ام الکتاب، تهران: کتابخانه صدر.