اعتبارسنجی روایات تفسیر الدر المنثور

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار، گروه قرآن پژوهی، پژوهشکده علوم اسلامی، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه

چکیده

اوایل قرن دهم، الدر المنثور است. این تفسیر آکنده از اخبار را باید از جهت گستردگی گزارش‌ها از پیامبر اکرم6، اصحاب، تابعان و تابعانِ تابعان، تفسیری بی‌نظیر دانست. از دیدگاه سیوطی شرح معانی قرآن جز از راه نقل، رأی محض به‌شمار می‌رود. بسیاری از اندیشمندان بر این باورند که سیوطی بدون توجه به اعتبار روایات، غث‌وثمین را در الدر المنثور گرد آورده و آن را نیازمند پالایش صحیح از سقیم کرده است. حال پرسش آن است که روایات این تفسیر در نزد مولف و صاحب‌نظران، چه بهره‌ای از اعتبار را دارا است؟ از بررسی دیدگاه‌های سیوطی چنین برداشت می‌شود که او اخبار دارای سند متصل و موجود در منابع معتبر را شایسته پذیرش می‌داند. بهره‌مندی از تفاسیر و آثار حدیثی محدثان متقدم، استناد به منابع معتبر و گوناگون با هدف افزایش اعتبار خبر، پرهیز از نقل اخبار ضعیف یا فاقد سند از منابع معتبر، گزارش ضعف سند به ‌تشخیص خود یا به‌ نقل از صاحب‌نظران بر درستی این برداشت گواهی می‌دهد؛ اما فراوانی اخبار ناصواب همچون اخبار تحریف و اسرائیلیات در این تفسیر، نشان‌دهندۀ خدشه در معیارهای مؤلف در پذیرش خبر است. 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Validity of the hadiths of Tafsir Al-Dur al-Manthur

نویسنده [English]

  • Ehsan Sorkhei
Assistant Professor, Department of Quranic Studies, Research Institute of Islamic Sciences, Research Institute and University
چکیده [English]

The most important exegetical work of Jalal al-Din Siyuti (911 AH), a Shafi'i thinker who lived in the second half of the ninth century and the beginning of the tenth century, is Al-Dur al-Manthur. This commentary, full of news, should be considered a unique commentary due to the wide range of reports from the Holy Prophet (PBUH), his companions, followers and followers of the followers. From Siyuti's point of view, explaining the meanings of the Qur'an except through narration is considered pure opinion. Many thinkers believe that Siyuti, regardless of the validity of the hadiths, collected Ghasth Wathmin in Al-Dur al-Manthur and made it necessary to refine it correctly from Saqim. Now the question is, what credibility do the narrations of this interpretation have in the eyes of the author and experts? From the examination of Siyuti's views, it is understood that he considers news with attached documents and available in reliable sources as worthy of acceptance. Benefiting from the interpretations and hadith works of the advanced muhaddith, quoting reliable and various sources with the aim of increasing the credibility of the news, avoiding quoting weak or undocumented news from reliable sources, reporting the weakness of the document by self-diagnosis or by quoting from experts testifies to the correctness of this perception; However, the abundance of incorrect news such as distorted news and Israelite news in this commentary indicates a violation of the author's standards in accepting the news.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Siyuti
  • Al-Dur al-Manthur
  • Hadith
  • hadiths
  • validation
إبن‌ أبی‌ حاتم (1424ق)، تفسیر القرآن العظیم، تحقیق: أسعد محمد الطیب، بیروت: دارالفکر.
ابن‌ تیمیه (1416ق)، مجموع الفتاوی، تحقیق: عبدالرحمن بن محمد بن قاسم، مدینة: مجمع الملک فهد.
بابایی، علی‌اکبر (1381)، مکاتب تفسیری، تهران: انتشارات سمت.
ثعلبی (1422ق‏)، الکشف و البیان، تحقیق: ابن‌عاشور، بیروت: دارإحیاء التراث العربی‏.
---- (1436ق)، الکشف و البیان، تخریج: صلاح باعثمان و همکاران، جدة: دارالتفسیر.
حاکم نیشابوری (1400ق)، معرفة علوم الحدیث، تحقیق: لجنة إحیاء التراث العربی، بیروت: دارالآفاق الجدیدة.
خویی، ابوالقاسم (1430ق‏)‏، البیان فی تفسیر القرآن، قم: موسسة احیاء آثار الامام ‌الخوئی‏.
ذهبی، محمدحسین (بی‌تا)، التفسیر و المفسرون، بیروت: دارإحیاء التراث العربی.
سخاوی (بی‏تا)، الضوء اللامع لأهل القرن التاسع‏، بیروت: دارمکتبة الحیاة.
سیوطی (1421ق‏)، الاتقان، تحقیق: فواز احمد زمرلى، بیروت: دارالکتاب العربی‏.
----- (بی‌تا)، التحدث بنعمة الله، تحقیق: الیزابت ماری سارتین، بی‌جا: المطبعة العربیة الحدیثة.
----- (1404ق‏)، الدرالمنثور فى التفسیر بالماثور، قم: کتابخانه آیت الله العظمى مرعشى نجفى.
----- (1418ق)، حسن المحاضرة فی أخبار مصر و القاهرة، تحقیق: خلیل منصور، بیروت: دارالکتب العلمیة.
----- (1414ق)، قطف الأزهار فی کشف الأسرار، تحقیق: احمد بن محمد حمادی، قطر، وزارة الأوقاف و الشؤون الإسلامیة.
----- (1417ق)، اللآلئ المصنوعة فی الأحادیث الموضوعة، تحقیق: صلاح بن محمد بن عویضة، بیروت: دارالکتب العلمیة.
----- (2005)، نظم العقیان فی أعیان الأعیان، تحقیق: فیلیپ خوری حتی، لبنان (جبیل): دار و مکتبة یبلیون.
----- (1424ق)، نواهد الأبکار و شوارد الأفکار، تحقیق: احمد حاج محمد عثمان، عربستان: جامعة أم‌القری.
شاذلی، عبدالقادر (1419ق)، بهجة العابدین بترجمة الحافظ جلال‌الدین السیوطی‏، تحقیق: عبدالإله نهبان، دمشق: مطبوعات مجمع اللغة العربیة.
شربجی (۱۴۲۱ق)، الإمام السیوطی و جهوده فی علوم القرآن، دمشق: دارالمکتبی.
شهرزوری (1416ق)، مقدمة ابن‌الصلاح، تحقیق: صلاح بن محمد بن عویضة، بیروت: دارالکتب العلمیة.
عسکری (۱۴۱۶ق)، القرآن الکریم و روایات المدرستین، قم: المجمع العلمی الاسلامی.
غزی (1979)، الکواکب السائرة بأعیان المئة العاشرة، بیروت: دارالآفاق الجدیدة.
معرفت (1418ق)، التفسیر و المفسرون، مشهد: الجامعة الرضویة للعلوم الإسلامیة.
----- (1379)، تفسیر و مفسران، قم: مؤسسه فرهنگی انتشاراتی التمهید.
----- (1388)، التمهید فی علوم القرآن، قم: مؤسسه فرهنگی انتشاراتی التمهید.