«بالاصالة» و یا «بالعرض» بودن بار معنایی «أمّ المؤمنین» در تفاسیر فریقین

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد سطح عالی حوزه علمیه قم و دانش آموخته دکترای جامعة المصطفی

2 عضو هیئت علمی پردیس فارابی دانشگاه تهران

3 دانشجوی کارشناس ارشد دانشگاه حضرت معصومه س

چکیده

یکی از مشکلاتی که در تاریخ صدر اسلام با آن مواجه بوده و هستیم اختلاف بین مواضع شخصیتهای اسلامی میباشد. اختلافاتی که در برخی موارد، جهان اسلام را دچار جنگهای داخلی همچون جنگ جمل کرده است. دلیل جنگها میتواند نوع برداشت امت از عناوین ومناصب اسلامی باشد که به تبع بازتاب خاص خود را در شکل گیری جریانهای اجتماعی به همراه داشته است. «أمّ المؤمنین» یکی از همین عناوین است که در برداشت معنایی آن، از جمله؛ بالاصالة بودن و یا بالعرض بودن برای «زوجات النبی»، اختلاف بین علما و پیرو آن گسست در امت ایجاد نموده است. با توجه به قرآنی بودن کاربست آن به جاست در بستر تفاسیر قرآن در فریقین، موضوع بررسی شود. به نظر میرسد کاربرد «أمّ المؤمنین» فضیلتی نیست که بتواند به صورت مطلق و بدون قید، همراه سازی امت را در پی داشته باشد. و پیرو آن نمی توان هر نوع خواسته وتصمیم همسران پیامبر اکرم(ص) را به اجابت رساند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The In originality or By width semantic load of Umm al-Mu'minin in the interpretations of the parties

نویسندگان [English]

  • majid kafi emami 1
  • Ali Raad 2
  • Horiye Kafi Imami 3
1 PhD graduate of Al-Mustafa University and professor at Qom Seminary
2 Member of Faculty of Farabi Campus of Tehran University
3 Masters student of Hazrat Masoumeh University
چکیده [English]

One of the problems that we are facing in the history of early Islam is the difference between the positions of Islamic figures. The differences that in some cases have caused the Islamic world to suffer civil wars such as the Jamal War. The reason for the wars can be the Ummah's perception of Islamic titles and positions, which has its own reflection in the formation of social trends. Umm al-Mu'minin is one of these titles that in its meaning, including; Being high-ranking or high-ranking for the wives of the Prophet, the difference between the scholars and the followers has created a break in the Ummah. Due to the Quranic nature of its application, it is appropriate to examine the issue in the context of the interpretations of the Quran in Fariqin. It seems that the use of Umm al-Mu'minin is not a virtue that can bring the Ummah together in an absolute and unconditional way. And according to it, it is not possible to satisfy all the wishes and decisions of the wives of the Holy Prophet.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Umm al-Mu'minin
  • the wives of the Prophet
  • the Prophet
  • Ahl al-Bayt
  • peace be upon him

 

ابن جوزی، عبدالرحمن (1422ق)، زاد المسیر فی علم التفسیر، محقق: مهدی عبدالرزاق، بیروت: انتشارات دار الکتاب العربی.
ابن شهرآشوب مازندرانى، محمد (1411ق)، متشابه القرآن و مختلفه، قم: انتشارات دار البیدار.
ابن عاشور تونسی، محمد طاهر (1404ق)، التحریر والتنویر تحریر المعنى السدید وتنویر العقل الجدید من تفسیر الکتاب المجید، تونس: انتشارات الدار التونسیة.
ابن کثیر قرشی، اسماعیل‌ (1412ق)، تفسیر ابن کثیر، محقق: یوسف عبد الرحمن مرعشلی، بیروت: انتشارات دار المعرفة.
ابن‎ العربی معارفی اندلسی، محمد (1408ق)، أحکام القرآن، تحقیق: علی محمد بجاوی، بیروت: انتشارات دار الجیل.
ابن‎ العربی معارفی اندلسی، محمد (1424ق)، أحکام القرآن، تحقیق: محمد عبد‌القادر عطا، بیروت: انتشارات دار الکتب العلمیة.
ابوالفتوح رازی، حسین (1418ق)، روض الجنان و روح الجنان فی تفسیر القرآن، محقق: محمد جعفر یاحقی، مشهد: انتشارات بنیاد پژوهش های اسلامی آستان قدس رضوی.
ایجی شیرازی شافعی، محمد (بی‌تا)، جامع البیان فی تفسیر القرآن، محقق: عبدالحمید هنداوی، بیروت: انتشارات دار الکتب العلمیة.
آلوسی، سید محمود (بی تا)، تفسیر الآلوسی روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم و السبع المثانی، بیروت: انتشارات دار احیاء التراث العربی.
بحرانی، سید هاشم (1415ق)، البرهان فی تفسیر القرآن، قم: انتشارات مؤسسة البعثة.
بخاری جعفی، محمد بن اسماعیل (1422ق)، (صحیح بخاری) الجامع المسند الصحیح المختصر من أمور رسول الله صلى الله علیه و سلم و سننه و أیامه، محمد زهیر بن ناصر الناصر، دمشق: انتشارات دار طوق النجاة.
بغوی، حسین بن مسعود (1420ق)، تفسیر البغوی معالم التنزیل فی تفسیر القرآن، محقق: عبد الرزاق المهدی، بیروت: انتشارات دار إحیاء التراث العربی.
بقاعی، ابراهیم (بی‌تا)، نظم الدرر فی تناسب الآیات والسور، قاهره: انتشارات دار الکتاب الإسلامی.
بَلَاذُری، أحمد بن یحیى (1417ق)، جمل من أنساب الأشراف، محقق: سهیل زکار و ریاض الزرکلی، بیروت: انتشارات دار الفکر.
بیضاوی، عبدالله (1418ق)، تفسیر البیضاوی انوار التنزیل و اسرار التاویل، محقق: محمد عبد الرحمن مرعشلی، بیروت: انتشارات دار إحیاء التراث العربی.
بیضاوی، عبدالله (بی‌تا)، تفسیر البیضاوی انوار التنزیل و اسرار التاویل، بیروت: انتشارات دار الفکر.
ثعلبی، احمد بن محمد (1422ق)، تفسیر الثعلبی، محقق: أبی محمد بن عاشور، بیروت: انتشارات دار إحیاء التراث العربی.
جزائری، جابر (1424ق)، أیسر التفاسیر لکلام العلی الکبیر، مدینه: انتشارات مکتبة العلوم والحکم.
جصاص حنفی، أحمد (1415ق)، أحکام القرآن، محقق: عبد السلام محمد علی شاهین، بیروت انتشارات دار الکتب العلمیة.
حلی سُیوری، فاضل مقداد (1415ق)، کنز العرفان فی فقه القرآن، محقق: محمدباقر بهبودی و محمدباقر شریف‌زاده، تهران: انتشارات المکتبة المرتضویّة للإحیاء الآثار الجعفریّة.
حلی، سید‌بن‌طاووس (بی‌تا)، سعد السعود للنفوس منضود، قم: انتشارات دار الذخائر.
رازی، فخر‎الدین (1420ق)، التفسیر الکبیر، بیروت: انتشارات دار احیاء التراث العربی.
زمخشری، محمود (1407ق)، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل، محقق: مصطفی حسین احمد، بیروت: انتشارات دارالکتاب العربی.
سمرقندی، ابواللیث (بی‌تا)، تفسیر السمرقندی، محقق: محمود مطرجی، بیروت: انتشارات دار الفکر.
سمعانی، منصور (بی‌تا)، تفسیر السمعانی، محقق: مصطفی عبد القادر، بیروت: انتشارات دارالکتب العلمیة.
سیوطی، جلال الدین (بی‌تا)، الدر المنثور فی التفسیر بالماثور، بیروت: انتشارات دار الفکر.
شنقیطی، محمد أمین (1415ق)، أضواء البیان فی إیضاح القرآن بالقرآن، بیروت: انتشارات دار الفکر.
شیبانی، محمد (1419ق)، نهج البیان عن کشف معانی القرآن، محقق: حسین درگاهی، قم: انتشارات الهادی.
طباطبایی، سید محمد حسین (1417ق)، المیزان فی تفسیر القرآن، بیروت: انتشارات موسسة الاعلمی للمطبوعات.
طبرسی، فضل بن حسن (1415ق)، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، محقق: لجنة من العلماء، بیروت: انتشارات مؤسسة الأعلمی للمطبوعات.
طبرسی، فضل بن حسن (1417ق)، إعلام الورى بأعلام الهدى، قم: انتشارات مؤسسة آل البیت ع لإحیاء التراث.
طبری، محمد بن جریر (1387ق)، تاریخ الامم و الرسل و الملوک، بیروت: انتشارات دار التراث.
طبری، محمد بن جریر (1422ق)، تفسیر الطبری جامع البیان عن تأویل آی القرآن، محقق: عبد الله ترکی، انتشارات دار هجر.
طوسی، ابوجعفر محمد (1401ق)، التبیان فی تفسیر القرآن، محقق: احمد حبیب عاملی، بیروت: انتشارات دار احیاء التراث العربی.
عروسی حویزی، عبد علی (1415ق)، تفسیر نور الثقلین، قم: انتشارات اسماعیلیان.
عمادی، ابوالسعود محمد (بی‌تا)، تفسیر أبی السعود ارشاد العقل السلیم الی مزایا الکتاب الکریم، بیروت: انتشارات دار إحیاء التراث العربی.
فرات کوفی، ابوالقاسم (1410ق)، تفسیر فرات کوفی، محقق: محمد کاظم، تهران: انتشارات مؤسسة الطبع و النشر فی وزارة الإرشاد الإسلامی‌.
فیض کاشانی، ملا محمد محسن (1416ق)، التفسیر الصافی، محقق: سید محسن حسینی أمینی، تهران: انتشارات دار الکتب الإسلامیة.
فیض کاشانی، ملا محمد محسن (1420ق)، الأصفى فی تفسیر القرآن، محقق: محمد حسین درایتی و محمد رضا نعمتی، قم: انتشارات مکتب الإعلام الإسلامی.
قاسمی، محمد جمال الدین (1418ق)، محاسن التأویل، محقق: محمد باسل عیون السود، بیروت: انتشارات دار الکتب العلمیه.
قرآن کریم.
قرطبی، محمد (بی‌تا)، تفسیر القرطبی، بیروت: انتشارات دار إحیاء التراث العربی.
قمی، علی بن ابراهیم (بی‌تا)، تفسیر القمى، محقق: سید طیب موسوی جزائری، بیروت: انتشارات دار السرور.
کاشانی، ملا فتح الله (1377ق)، تفسیر منهج الصادقین فى الزأمّ المخالفین، تهران: انتشارات علمی.
مسعودی‌، علی (1409ق)، مُرُوج الذهب و معادن الجوهر، محقق: یوسف اسعد داغر، قم: انتشارات دار الهجرة.
مشهدی، محمد قمی (1423ق)، تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب، قم: انتشارات دار الغدیر.
مغنیة، محمد‎جواد (1425ق)، التفسیر المبین، قم: انتشارات دار الکتاب الإسلامی..
مقدس اردبیلی، احمد (بی‌تا)، زبدة البیان فى أحکام القرآن، محقق: محمدباقر بهبودی، تهران: انتشارات المکتبة المرتضویة لإحیاء الآثار الجعفریة.
مکارم شیرازی، ناصر و جمعی از نویسندگان (1380)، تفسیر نمونه، تهران: انتشارات دار الکتب الاسلامیة.
نسفی، عبد الله (بی‌تا)، تفسیر النَسَفِی، محقق: مروان محمد شعار، بیروت: انتشارات دار النفائس.
هاشمی، محمد بن سعد (1410ق)، الطبقات الکبرى، محقق: محمد عبد القادر عطا، بیروت: انتشارات دار الکتب العلمیة.
هراسی، إلکیا (1403ق)، أحکام القرآن، بیروت: انتشارات المکتبة العلمیة.